Κατά τη διάρκεια της ζωής του, κάθε άνθρωπος συγκροτεί μία περιουσία που μπορεί να περιλαμβάνει:
- Ακίνητα και κινητά αγαθά,
- Δικαιώματα και οικονομικές αξιώσεις,
- Άυλα περιουσιακά στοιχεία, όπως πνευματικά δικαιώματα, άδειες λειτουργίας, ευρεσιτεχνίες και εμπορικά σήματα.
Μετά τον θάνατο ενός φυσικού προσώπου, οι συγγενείς του έρχονται αντιμέτωποι όχι μόνο με τη συναισθηματική απώλεια, αλλά και με την ανάγκη διευθέτησης της περιουσιακής του κατάστασης. Η κληρονομική διαδοχή, είτε καθορίζεται από διαθήκη είτε επέρχεται εξ αδιαθέτου (σύμφωνα με το άρθρο 1710 παρ. 2 του Αστικού Κώδικα), περιλαμβάνει τόσο το ενεργητικό (περιουσιακά στοιχεία) όσο και το παθητικό (υποχρεώσεις και χρέη) του αποβιώσαντος.
Ευθύνη Κληρονόμων για Οφειλές
Με την αποδοχή της κληρονομιάς, η περιουσία του θανόντος ενσωματώνεται στην ατομική περιουσία του κληρονόμου. Ως συνέπεια, οι πιστωτές του εκλιπόντος αποκτούν τη δυνατότητα να στραφούν κατά του κληρονόμου για την ικανοποίηση απαιτήσεων.
Ωστόσο, ο νομοθέτης παρέχει προστατευτικές επιλογές για τον κληρονόμο που επιθυμεί να μην επιβαρυνθεί προσωπικά με τις οφειλές του θανόντος.
Διασφαλίσεις για τον Κληρονόμο: Δύο Κρίσιμες Επιλογές
1. Αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής
Η διαδικασία αυτή επιτρέπει στον κληρονόμο να αποδεχθεί την κληρονομιά, χωρίς όμως να συγχωνευθεί με την προσωπική του περιουσία. Έτσι, οι απαιτήσεις των πιστωτών ικανοποιούνται αποκλειστικά μέχρι του ύψους του ενεργητικού της κληρονομιάς – εφόσον αυτό υφίσταται.
2. Αποποίηση Κληρονομιάς
Ρυθμίζεται στα άρθρα 1847 έως 1859 ΑΚ, και προσφέρει τη δυνατότητα στον κληρονόμο να αρνηθεί την επαγωγή της κληρονομιάς. Νομικά, θεωρείται ότι ουδέποτε απέκτησε τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του εκλιπόντος. Στην περίπτωση αυτή, η κληρονομική διαδοχή μετακυλίεται στους επόμενους δικαιούχους, σύμφωνα με τη σειρά του νόμου.
Προθεσμία για την Αποποίηση Κληρονομιάς
Ο νόμος θέτει συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο για την αποποίηση:
- 4 μήνες από τη στιγμή που ο κληρονόμος λάβει γνώση:
- του θανάτου του κληρονομούμενου, και
- του κληρονομικού του δικαιώματος, είτε μέσω διαθήκης είτε λόγω εξ αδιαθέτου διαδοχής.
- Η προθεσμία παρατείνεται σε 12 μήνες, όταν:
- ο θανών είχε κατοικία στο εξωτερικό, ή
- ο κληρονόμος ενημερώθηκε για την επαγωγή όσο βρισκόταν εκτός Ελλάδας.
Η αποποίηση πραγματοποιείται εγγράφως στη Γραμματεία του αρμόδιου Πρωτοδικείου (άρθρο 812 ΚΠολΔ). Σε περίπτωση εκπροσώπησης, απαιτείται ειδικό συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο (ΑΚ 1848).
Εξαιρετικά σημαντικό: Αν η αποποίηση δεν δηλωθεί εντός της προθεσμίας, θεωρείται ότι ο κληρονόμος έχει αποδεχθεί την κληρονομιά σιωπηρά, χωρίς δυνατότητα μεταγενέστερης αποποίησης.
Νομοθετικές Εξελίξεις στον Κληρονομικό Τομέα
Μετά από σχεδόν οκτώ δεκαετίες, ο κληρονομικός νόμος αναμορφώνεται. Η αλλαγή αυτή υπαγορεύεται από τις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας και οικονομίας.
Κεντρική τομή: Καθιερώνεται ανώτατο χρονικό όριο για την αποδοχή της κληρονομιάς.
Η πρωτοβουλία αυτή αποσκοπεί στον περιορισμό της αβεβαιότητας που προκαλείται από την παρατεταμένη αδράνεια των κληρονόμων, διευκολύνοντας την αξιοποίηση της περιουσίας και τη νομική ασφάλεια όλων των εμπλεκομένων.
Ο νέος νόμος αναμένεται να τεθεί σε ισχύ την άνοιξη του 2025.
Συμπερασματικά
Η δυνατότητα αποποίησης κληρονομιάς αποτελεί έναν κρίσιμο μηχανισμό για την προστασία των κληρονόμων από ενδεχόμενα χρέη. Η σωστή ενημέρωση και η έγκαιρη αντίδραση είναι καθοριστικής σημασίας.
Συμβουλή: Εάν βρίσκεστε ενώπιον ζητημάτων κληρονομικής φύσης, είναι απαραίτητο να απευθυνθείτε σε ειδικευμένο νομικό σύμβουλο, ώστε να διασφαλίσετε τα συμφέροντά σας και να κινηθείτε με ασφάλεια στο πλαίσιο του νόμου.
