Stalking: Όταν η παρακολούθηση γίνεται απειλή – Τι προβλέπει ο νόμος και πώς προστατεύεται το θύμα
Η εμμονική παρακολούθηση, γνωστή και ως stalking, αποτελεί μια συμπεριφορά που μπορεί να φαίνεται “απλώς ενοχλητική” στην αρχή, όμως εξελίσσεται συχνά σε σοβαρή απειλή για την ψυχική και σωματική ακεραιότητα του θύματος.
Η ελληνική έννομη τάξη αναγνώρισε την ιδιαίτερη αυτή μορφή παρενόχλησης το 2018, εντάσσοντάς την στον Ποινικό Κώδικα μέσω του Νόμου 4531/2018, στο πλαίσιο της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας.
Τι είναι νομικά το stalking;
Σύμφωνα με το άρθρο 333 ΠΚ, η εμμονική παρακολούθηση χαρακτηρίζεται από:
- Επαναλαμβανόμενες και ανεπιθύμητες ενέργειες, που παρεμβαίνουν στην ιδιωτική ζωή ενός προσώπου
- Προκαλούν φόβο, αναστάτωση ή αίσθηση απειλής, ακόμη και χωρίς άσκηση ή απειλή βίας
Η ουσία του αδικήματος δεν βρίσκεται στη βία, αλλά στην εμμονή του δράστη να επιδιώκει επαφή με το θύμα, παρά την ξεκάθαρη άρνησή του.
Παραδείγματα και μορφές stalking
Η παρακολούθηση μπορεί να πάρει πολλές μορφές:
- Φυσική παρουσία του δράστη στους χώρους που συχνάζει το θύμα (σπίτι, εργασία, κοινωνικές δραστηριότητες)
- Ψηφιακή παρακολούθηση (cyberstalking): συνεχείς κλήσεις, email, μηνύματα ή σχόλια σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης
- Δημιουργία ψεύτικων προφίλ για επιτήρηση ή επικοινωνία
- Εισβολή σε προσωπικούς λογαριασμούς ή ηλεκτρονικές συσκευές
- Αποστολή δώρων, επιστολών ή αντικειμένων παρά τη ρητή άρνηση του θύματος
- Επικοινωνία με φίλους ή συγγενείς του θύματος, για την απόσπαση πληροφοριών
Το κοινό χαρακτηριστικό είναι ο καταναγκαστικός χαρακτήρας της επαφής και η ψυχολογική πίεση που ασκείται.
Ποιοι είναι οι δράστες του stalking;
Η ψυχιατροδικαστική επιστήμη, και ειδικά το μοντέλο του Mullen, κατηγοριοποιεί τους δράστες σε πέντε βασικούς τύπους:
- Απορριφθέντες (Rejected stalkers): πρώην σύντροφοι που δεν αποδέχονται τον χωρισμό.
- Εκδικητικοί (Resentful stalkers): άτομα που πιστεύουν ότι έχουν υποστεί αδικία και αναζητούν “δικαίωση”.
- Ρομαντικοί (Intimacy seekers): εμμονικοί θαυμαστές που φαντάζονται μια σχέση που δεν υπάρχει.
- Ανεπαρκείς διεκδικητές (Incompetent suitors): πρόσωπα που δεν αντιλαμβάνονται ότι η προσέγγισή τους είναι ανεπιθύμητη.
- Θηρευτές (Predatory stalkers): επικίνδυνα άτομα με αντικοινωνικά ή σεξουαλικά κίνητρα — συνδέονται συχνά με σοβαρότερες εγκληματικές ενέργειες.
Νομική προστασία – Πότε και πώς παρεμβαίνει ο νόμος;
Το stalking είναι ποινικό αδίκημα που διώκεται κατ’ έγκληση. Αυτό σημαίνει ότι:
🔸 Το θύμα πρέπει να υποβάλει έγκληση εντός 3 μηνών από τη στιγμή που διαπιστώνει την πράξη.
🔸 Η ποινή μπορεί να είναι:
• Φυλάκιση έως 1 έτος, ή
• Χρηματική ποινή, ανάλογα με τις περιστάσεις.
Η ποινική διαδικασία ξεκινά μόνο εφόσον το θύμα κινηθεί νομικά, γεγονός που καθιστά την έγκαιρη αντίδραση ιδιαίτερα σημαντική.
Γιατί είναι σημαντική η έγκαιρη καταγγελία
Η εμμονική παρακολούθηση δεν είναι απλώς ενοχλητική — συχνά αποτελεί προοίμιο για πιο επικίνδυνες συμπεριφορές. Η εμπειρία δείχνει ότι όσο νωρίτερα γίνει η καταγγελία, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να αποτραπούν σοβαρότερες απειλές ή επιθέσεις.
Εάν αισθάνεστε ότι κάποιος παραβιάζει επανειλημμένα την ιδιωτικότητά σας ή σας κάνει να αισθάνεστε ανασφαλείς, μην αγνοείτε τα σημάδια.
Τι μπορείτε να κάνετε
Καταγράψτε κάθε περιστατικό (ημερομηνίες, μηνύματα, μάρτυρες)
Μην ανταποκρίνεστε ή προκαλείτε τον δράστη
Ενημερώστε άμεσα τις αρχές
Αναζητήστε νομική καθοδήγηση από εξειδικευμένο δικηγόρο
Η εμμονική παρακολούθηση είναι μια ύπουλη μορφή βίας, που δεν αφήνει πάντα ορατά σημάδια — αλλά προκαλεί βαθιά ψυχική φθορά. Η επίγνωση, η ενημέρωση και η έγκαιρη νομική παρέμβαση είναι τα πιο αποτελεσματικά εργαλεία για την προστασία των θυμάτων.
Εάν εσείς ή κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο αντιμετωπίζει παρόμοια κατάσταση, επικοινωνήστε με έναν δικηγόρο που γνωρίζει σε βάθος το αντικείμενο και μπορεί να σας καθοδηγήσει με σιγουριά και ασφάλεια.
